ਪੰਜਾਬ

ਓਏ ਧਰਤੀਏ ਪੰਜਾਬ ਦੀਏ, ਜਾਵਾਂ ਤੈਥੋਂ ਵਾਰੇ,

ਤੇਰੇ ਮੂਹਰੇ ਫਿੱਕੇ ਪੈਂਦੇ ਜੰਨਤਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ,

ਤੇਰੀ ਮਿੱਟੀ ਵਲ ਰੀਝ ਨਾਲ ਵੇਖਦੇ ਨੇ ਸਿਤਾਰੇ,

ਆਦਰ ਨਾਲ ਦੇਵਤੇ ਕਰਦੇ ਚਰਚੇ ਤੇਰੇ ਵਾਰੇ,

ਫ਼ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਰਨ ਸਲਾਮ ਜਦ ਵੀ ਤਜ਼ਕਰੇ ਹੋਣ ਤੇਰੇ,

ਤੇਰੀ ਦੀਦ ਲਈ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਮੁੜ ਮੁੜ ਪਾਵਣ ਫੇਰੇ।

ਠਾਰਦੀ ਹੈ ਕਾਲਜੇ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਠੰਢੀ 'ਵਾ ਤੇਰੀ,

ਰਸ ਘੋਲਦੀ ਹੈ ਦਿਲਾਂ ਅੰਦਰ ਮਹਿਕਦੀ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਤੇਰੀ,

ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਰੰਗਲਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਦਿਲ-ਨਸ਼ੀਂ ਅਦਾ ਤੇਰੀ,

ਕਿ ਹੈ ਪਾਣੀ ਮੁਹਤਬਰ ਤੇਰਾ, ਰੇਤ ਬਾ-ਵਫ਼ਾ ਤੇਰੀ,

ਤੇਰੇ ਹਰ ਜ਼ੱਰੇ 'ਚ ਤਲਿੱਸਮ, ਕਣ-ਕਣ ਦੇ ਵਿਚ ਜਾਦੂ,

ਤਾਂਹੀ ਸਦਾ ਸਾਡੇ ਵਲਵਲੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ ਬੇ-ਕਾਬੂ। 

ਤੇਰੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਜੁੱਗ ਬਦਲਦੇ ਡਿੱਠੇ,

ਅਰਸ਼ਾਂ ਫਰਸ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਕਿੰਨੇ ਚੱਕਰ ਚਲਦੇ ਡਿੱਠੇ!

ਹੜੱਪਾ ਤਹਿਜ਼ੀਬ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੂਟੇ ਫਲਦੇ ਡਿੱਠੇ,

ਹੱਥਾਂ, ਪੈਰਾਂ ਤੇ ਅਕਲਾਂ ਦੇ ਜੌਹਰ ਪਲਦੇ ਡਿੱਠੇ,

ਰਿਸ਼ੀਆਂ, ਮੁਨੀਆਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਰਚੇ ਵੇਦ ਇੱਥੇ ਹੀ,

ਪਰਗਟ ਹੋਏ ਨੇ ਰੂਹਾਂ ਦੇ ਲੁਕੇ ਭੇਦ ਇੱਥੇ ਹੀ।

ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਪਰਗਟੇ ਤੇਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ,

ਸੀ ਨੂਰ ਕਰਤੇ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨ ਜਬੀਨ ਉੱਤੇ,

ਤੇ ਸਜਿਆ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਵੀ ਇਸ ਸਰਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ,

ਰੱਖੀ ਟੇਕ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੋਹਕਮ ਯਕੀਨ ਉੱਤੇ,

ਤੇਰੀ ਹਰ ਪੈੜ 'ਤੇ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਿਸਦੇ ਸਾਨੂੰ,

ਥਾਂ ਥਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਕੱਦਸ ਮਕਾਨ ਦਿਸਦੇ ਸਾਨੂੰ।

ਗੁਰੂ ਦਸਮੇਸ਼ ਦੇ ਪੁੱਤ ਚਾਰੇ ਸੀ ਜਦ ਨਿਸਾਰ ਹੋਏ,

ਤੇਰੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਫੁੱਲ ਸੀ ਸੋਗਵਾਰ ਹੋਏ,

ਹੱਦੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਮੁਗ਼ਲ ਹਾਕਿਮ ਸੀ ਦਾਗ਼ਦਾਰ ਹੋਏ,

ਅਖ਼ੀਰ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਅੱਗੇ ਲਾਚਾਰ ਹੋਏ,

ਤੇਰੇ ਜਾਏ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧੱਕਾ ਸਹਿੰਦੇ ਨਾਹੀਂ,

ਹੱਥ ਧਰ ਕੇ ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਵਾਂਗ, ਜੋਧੇ ਬਹਿੰਦੇ ਨਾਹੀਂ। 

ਜਦ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤੀ ਲਾਹੌਰ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਈ,

ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਪੱਟ ਕੇ ਜੱਗ ਵਿਚ ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਈ,

ਜਦ ਲਿਸ਼ਕਦੀ ਕਿਰਪਾਨ ਆਪਣੀ ਨਲਵੇ ਨੇ ਲਹਿਰਾਈ,

ਉਹਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਪਠਾਣਾਂ ਵਿਚ ਮਚਾਈ,

ਇਸ ਮਿੱਟੀ 'ਤੇ ਡੁੱਲਿਆ ਲਹੂ ਅਣਗਿਣਤ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ,

ਰੌਸ਼ਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਾਲ ਸਦਕਾਂ ਚਿਰਾਗ਼ ਉੱਮੀਦਾਂ ਦਾ।

ਪੈਦਾ ਤੇਰੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਈ ਬਲਵਾਨ ਹੋਏ,

ਮਹਾਂਬਲੀ, ਜੰਗ-ਜੂ, ਜਰਨੈਲ, ਜੋਧੇ ਮਹਾਨ ਹੋਏ,

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਲਕਾਰਾਂ ਸੁਣ ਕੇ, ਦੰਗ ਸੁਲਤਾਨ ਹੋਏ,

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਦੁਸ਼ਟ ਬੇ-ਜਾਨ ਹੋਏ,

ਜਦ ਕਦੇ ਵੀ ਜ਼ੁਲਮੋ ਸਿਤਮ ਦੀ ਹਨੇਰੀ ਰਾਤ ਛਾਈ,

ਤੇਰੀ ਪਾਕ ਮਿੱਟੀ ਚੋਂ ਮਹਿਕ ਬਗ਼ਾਵਤਾਂ ਦੀ ਆਈ।

ਸਿੰਜੀ ਤੇਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੇ ਲਹੂ ਨੇ,

ਤੇਰੀ ਹਵਾ 'ਚ ਇਲਾਹੀ ਬੋਲ ਗੂੰਜਦੇ ਚਾਰ-ਸੂ ਨੇ,

ਪਾਕ-ਪਵਿੱਤਰ ਪੰਜੇ ਦਰਿਆ ਜੁ ਤੇਰੀ ਆਬਰੂ ਨੇ,

ਮਿੱਠੀ-ਮਿੱਠੀ ਤੇ ਰਸ ਭਿੰਨੀ, ਕਰੇਂਦੇ ਗੁਫ਼ਤੁਗੂ ਨੇ,

ਉਹ ਹੋਰ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਇੱਥੋਂ ਤੁਰ ਕੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਨੇ,

ਤੇਰੇ ਆਸ਼ਿਕ ਭਲਾ ਹਿਜਰ ਦੀ ਤਾਬ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਨੇ?

ਤੇਰੇ ਦੋਖੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੰਗਾ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਤੇਰੇ ਮੁੱਖ 'ਤੇ ਭੈੜੀ ਨਜ਼ਰ ਕਿੱਦਾਂ ਸਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਤੈਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਨੰਦ ਵਿਚ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਕਿਸੇ ਓਪਰੀ ਥਾਂ ਚੈਨ ਨਾਲ ਕਿੱਦਾਂ ਬਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਤੇਰੇ ਲੇਖੇ ਜਿੰਦ ਲਾਉਣ ਦੀ ਹੈ ਜ਼ਿੱਦ ਫੜੀ ਹੋਈ,

ਕਿ ਤੇਰੇ ਹੀ ਨਾਲ ਹੈ ਸਾਡੀ ਤਕਦੀਰ ਜੁੜੀ ਹੋਈ। 

ਹੈ ਦੁਆ ਮੇਰੀ ਕਿ ਰੱਬ ਤੈਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸ਼ਾਦ ਰੱਖੇ

ਦੁੱਖਾਂ ਦਰਦਾਂ ਅਤੇ ਗ਼ਮਾਂ ਤੋਂ ਸਦਾ ਆਜ਼ਾਦ ਰੱਖੇ,

ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਹੱਸਦਾ-ਵੱਸਦਾ ਅਤੇ ਆਬਾਦ ਰੱਖੇ,

ਤੇਰੀ ਹਰੇਕ ਨਸਲ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਯਾਦ ਰੱਖੇ,

ਖ਼ਾਲਿਕ ਤੇਰੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਅਣਖ ਸਲਾਮਤ ਰੱਖੇ,

ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਦੀਨ ਮੁਹੱਬਤ ਤੇ ਧਰਮ ਇਬਾਦਤ ਰੱਖੇ।