Tuesday 28 November 2023

ਜਵਾਨੀ

ਇਹ ਅੱਥਰੀ ਜਵਾਨੀ ਇਹ ਬਾਗ਼ੀ ਜਵਾਨੀ,
ਇਹ ਨਾਜ਼ਾਂ ਭਰੀ ਮਾਣਮੱਤੀ ਜਵਾਨੀ,
ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੁਥਾਜੀ ਨਾ ਮੰਨੇ,
ਇਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਰੰਗਾਂ 'ਚ ਰੱਤੀ ਜਵਾਨੀ,
ਕਿਸੇ ਇਕ ਮੁਕਾਮ ਉੱਤੇ ਟਿੱਕ ਕੇ ਨਾ ਬਹਿੰਦੀ,
ਸਦਾ ਚਾਲ ਅੰਦਰ ਹੈ ਰਹਿੰਦੀ ਜਵਾਨੀ,
ਕਦੇ ਆਪਣੀ ਆਜਜ਼ੀ ਨਾ ਕਬੂਲੇ,
ਕੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਵਾਨੀ, ਕੀ ਢਹਿੰਦੀ ਜਵਾਨੀ!
ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀਆਂ ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ ਆਜ਼ਮਾਵੇ,
ਪਰਖਦੀ ਸਮਾਜਾਂ ਦਾ ਜੇਰਾ ਜਵਾਨੀ,
ਭੁਲਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ ਆਰਜ਼ੂ ਦੀ ਗਲੀ ਨੂੰ,
ਕਿ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਕੇ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਫੇਰਾ ਜਵਾਨੀ। 

ਅਸੂਲਾਂ ਤੋਂ ਆਕੀ ਰਹੇ ਜੇ ਜਵਾਨੀ,
ਬਣੇ ਆਪ ਆਪਣੀ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਕਾਰਣ,
ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਗ਼ਾਫ਼ਲ ਰਹੇ ਜੋ ਜਵਾਨੀ,
ਉਹ ਕਰਦੀ ਹੈ ਸ਼ੈਤਾਨ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਣ,
ਕਈ ਦੌਲਤਾਂ ਨਾਲ ਲੱਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ,
ਲੁਟਾਏ ਗਏ ਨੇ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਅੰਦਰ,
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿਧਾਂਤ, ਆਚਰਣ ਤੇ ਸਲੀਕੇ,
ਭੁਲਾਏ ਗਏ ਨੇ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਅੰਦਰ। 
ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਸੁਖਾਲਾ ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਰਸਤਾ,
ਪਰ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹੈ ਜੰਗਲ ਦਾ ਘੇਰਾ,
ਨਜ਼ਰ ਜਿਸ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੋਂ ਭਟਕੇ,
ਉਦ੍ਹੇ ਹਿੱਸੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕੇਵਲ ਹਨੇਰਾ। 

ਰਹੇ ਧਰਮ ਅੰਦਰ ਜੇ ਬੱਝੀ ਜਵਾਨੀ,
ਤਾਂ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਬੇ-ਦਾਗ਼ ਤੇ ਪਾਕ ਦਾਮਨ,
ਉਹ ਨਿਰਭੈ ਜਵਾਨੀ ਉਹ ਉੱਤਮ ਜਵਾਨੀ,
ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਓਣ ਦਾ ਫ਼ਨ,
ਉਹ ਪੁਰ-ਕਾਰ ਤੇ ਕਾਰਗਰ ਹੈ ਜਵਾਨੀ,
ਜੋ ਚੱਲਦੀ ਸਦਾ ਧਰਮ ਦੇ ਰਾਹ ਉੱਤੇ,
ਉਹ ਬੇ-ਬਾਕ, ਪੁਰ-ਜੋਸ਼, ਕਿਰਤੀ ਜਵਾਨੀ,
ਯਕੀਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹ ਉੱਤੇ,
ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਉਦੋਂ ਫਲ ਲਿਆਵੇ,
ਜਦੋਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਆਪ ਸਿੰਜੇ ਤੇ ਪਾਲੇ,
ਮਿਲੇ ਪੌਣ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਪਾਣੀ,
ਤਾਂ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ਸ਼ਾਖ਼ਾਂ 'ਤੇ ਪੱਤੇ ਨਿਰਾਲੇ,
ਇਹ ਬੂਟਾ ਦਵੇ ਆਸਰਾ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ,
ਜੋ ਲੁੱਕਦੇ ਨੇ ਡਰ ਕੇ, ਉਕਾਬਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ,
ਅਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਠੰਢੀ ਛਾਂ ਰਾਹੀਆਂ ਨੂੰ,
ਜੋ ਲੰਮੇ ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਅਜ਼ਾਬਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ। 

Monday 6 November 2023

ਅਸਲ ਅਜ਼ਾਦੀ

ਹਰ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਹੈ ਨਾਅਰਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ,
ਪਰ ਕੋਈ ਵਿਰਲੇ-ਟਾਂਵੇਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪਤਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ,
ਇਸ ਭੇਤ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਰਹਿੰਦੀ ਅਕਲ ਖ਼ਾਕਸਾਰਾਂ ਦੀ,
ਜੀਹਨੂੰ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਅਜ਼ਾਦੀ, ਕੈਦ ਹੈ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ,
ਮਾਇਆ ਦੇ ਵਹਿਣ ਵਿਚ ਵਗਣ ਨੂੰ, ਜੱਗ ਅਜ਼ਾਦੀ ਜਾਣੇ,
ਅਤੇ ਇਸ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਮਾਣੇ,
ਭਵ-ਸਾਗਰ 'ਚ ਮਹਿਫ਼ੂਜ਼ ਰਹਿੰਦਾ, ਪੁਰ-ਜੋਸ਼ ਤਰੰਗਾਂ ਤੋਂ,
ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਖ਼ਸ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿੰਦਾ, ਮਾਇਆ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਤੋਂ,
ਗੁਰੂ ਕੋਲੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜੀਹਨੇ, ਅਸਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਕੀ ਹੈ,
ਉਹਦੀ ਕਸ਼ਤੀ ਭਵ-ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਕਦੇ ਨਾ ਡੋਲਦੀ ਹੈ,
ਜਗ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ - ਇਹ ਅਸਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਹੈ,
ਪੰਜ ਐਬਾਂ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹੋਂ ਪੱਟਣਾ - ਇਹ ਅਸਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਹੈ,
ਸਾਧਸੰਗ ਵਿਚ ਅਜ਼ਾਦ ਹਿਰਦੇ, ਲੁੱਟਣ ਨਾਮ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ,
ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਭਿੱਜੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਦੇ, ਲੱਗਣ ਤੀਰ ਨਿਸ਼ਾਨੇ,
ਉਹ ਅਜ਼ਾਦ ਜੀਹਨਾਂ ਨੇ ਭੰਨੀ, ਜ਼ੰਜੀਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ,
ਓਹਨਾਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸ਼ਾਹੀ, ਦੋਹਾਂ ਸੰਸਾਰਾਂ ਦੀ,
ਉਹ ਜ਼ਿਕਰ ਸਾਈਂ ਦਾ ਮੰਨਦੇ, ਸਭ ਜ਼ਿਕਰਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤੇ,
ਰਹਿੰਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਹਾਨ ਵਿਚ, ਸਭ ਫ਼ਿਕਰਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤੇ,
ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਨਿਰਾਲੇ, ਤੇ ਮੱਥੇ ਨੂਰਾਨੀ,
ਰਾਜ਼ ਆਪਣੀ ਤਾਬਿੰਦਗੀ ਦਾ, ਕਹਿੰਦੇ ਆਪ ਜ਼ੁਬਾਨੀ-
"ਅਗਿਆਨਤਾ ਨੇ ਸ਼ਿਕਸਤ ਖਾਧੀ, ਹਾਰ ਬੇ-ਅਰਾਮੀ ਨੇ,
ਸਾਨੂੰ ਅਸਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਨੇ।"

ਸਿਫ਼ਤ

ਵੱਗਦਾ ਗਿਆਨ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੁਆਲੇ  ਭਰ ਭਰ ਵਰਤਾਏ ਜਿਨ੍ਹੇ, ਨਾਮ ਦੇ ਪਿਆਲੇ ਨ੍ਹੇਰੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਅੰਦਰ, ਜਿਸ ਰਾਹ ਵਿਖਾਲੇ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਜਿਹੇ ਪਾਪੀ ਵੀ ਪਾਲੇ ਜਦ ...